Between Sacred Spaces and Landfills – Exhibiting and Curating Twentieth-Century Archaeology at the KL Plaszow Memorial Site
DOI:
https://doi.org/10.1558/jca.30283Keywords:
archaeology, curating, KL Plaszow, landscape, memorial site, memoryAbstract
This paper uses archaeological surveys from between 2016 and 2019 at the former German Nazi labour and concentration camp of Plaszow (KL Plaszow) in Kraków, Poland, as a starting point for a discussion on how archaeological theory and method can be used in interpreting and presenting material culture and landscape related to the Holocaust. In particular, it focuses on the open-air exhibition “KL Plaszow: A Site After, a Site Without”, which was organised by the museum at KL Plaszow, presenting it as a case study within the wider contexts of the museum’s activities and generational memory.
References
Awtuszewska-Ettrich, A. 2008. “Konzentrationlager Płaszów.” In Der Ort des Terrors. Geschichte der nazionalsozialistischen Konzentracionlager 8. Riga, Warschau, Vaivara, Kaunas, Płaszów, Kulmhof/Chełmno, Bełzec, Sobibór, Treblinka, edited by A. Königseder, 231–298. Munich: C. H. Beck.
Bednarek, M. 2020. “Scenariusz upamiętnienia na terenie miejsca pamięci KL Plaszow – prezentacja założeń.” Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 38: 11–40. https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.01
____. and M. Śmietana 2021. “Muzeum – Miejsce Pamięci KL Plaszow – założenia scenariusza upamiętnienia.” In Historia w przestrzeniach pamięci. Obozy – “miejsca po” – muzea, edited by T. Kranz, 309–335. Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku.
Bem, M. and W. Mazurek. 2012. Sobibór. Badania archeologiczne prowadzone na terenie po byłym niemieckim ośrodku zagłady w Sobiborze w latach 2000–2011. Warsaw: Fundacja 6 “Polsko-Niemieckie Pojednanie”.
Charlesworth A. and M. Addis. 2002. “Memorialization and the Ecological Landscapes of Holocaust Sites: The Cases of Plaszow and Auschwitz-Birkenau.” Landscape Research 27 (3): 229–251. https://doi.org/10.1080/01426390220149502.
Donimirski, J. 2016. “Obóz w Płaszowie. Zarośla i śmieci w miejscu kaźni.” Gazeta Wyborcza, 3 March Online: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,42699,19713726,oboz-w-plaszowie-zarosla-i-smieci-w-miejscu-kazni.html.
Drabik, P. 2016. “Na terenie byłego KL Płaszów budowlańcy wykopali kości.” Dziennik Polski, 29 February. Online: https://dziennikpolski24.pl/na-terenie-bylego-kl-plaszow-budowlancy-wykopali-kosci/ar/9447038.
Faber, A. and J. Avcı, eds. 2024. Cmentarz żywych i umarłych. KL Plaszow w relacjach ocalałych. Kraków: Muzeum KL Plaszow, Fundacja Ośrodka KARTA.
Friedman, E. 1997. Daleka droga do domu. Kraków: Ambrozja.
Forczek-Brataniec, U. 2010. “Interpretacja krajobrazu jako źródło koncepcji projektowej. Rozważania na podstawie pracy konkursowej na zagospodarowanie terenu dawnego Obozu KL Płaszów.” Architektura. Czasopismo Techniczne 13: 289–297.
Gardner, J. 2022. A Contemporary Archaeology of London’s Mega Events From the Great Exhibition to London 2012. London: UCL Press. https://doi.org/10.14324/111.9781787358447
Gazeta Wyborcza. 2016. “Pies wykopał ludzką czaszkę na terenie byłego obozu Płaszów.” Gazeta Wyborcza, 13 January. Online: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,19468160,pies-wykopal-ludzka-czaszke-na-terenie-bylego-obozu-plaszow.html.
Gilead, I. 2014. “Archaeology of the Holocaust.” Témoigner. Entre histoire et mémoire 119: 172–173. https://doi.org/10.4000/temoigner.1486
González‐Ruibal, A. 2008. “Time to Destroy: An Archaeology of Supermodernity.” Current Anthropology 49 (2): 247–279. https://doi.org/10.1086/526099
Gryta, J. 2013. “Polityka Pamięci w Krakowie. Zagłada Żydów na pomniakch, tablicach, obeliskach przez 1989 rokiem.” In Apteka pod Orłem. Historia i Pamięć edited by A. Chrostek, 157–186. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
____. 2017. “Ragged Houses and Candlelight: The Romance of the Jewish Past and Memory Work in the Last Decade of the Communist Rule in Kraków, Poland.” Cultural and Social History 14 (5): 717–733. https://doi.org/10.1080/14780038.2017.1375705.
____. 2020. “Generational Succession, Culture, and Politics: The Shaping of Euro-Atlantic Sites of Memory.” Memory Studies 13 (6): 988–1003. https://doi.org/10.1177/1750698018823232.
Grzegorczyk, A. 2024. Przewodnik w miejscu pamięci. Teoretyczne i praktyczne wyzwania w pracy edukatora. Łódź: Muzeum Niepodległości.
Karski, K. 2020. “Archeologia nadmiaru. Podsumowanie wyników badań archeologicznych KL Plaszow z lat 2016–2019.” Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 38: 41–68. https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.02
____. 2023. “KL Plaszow: archeologia (we) współczesności.” In Archeologia wobec materialnych śladów współczesności, edited by A. Marciniak, D. Kobiałka and M. Pawleta, 103–128. Kraków: Universitas.
____. and D. Kobiałka 2021. “Archaeology in the Shadow of Schindler’s List: Discovering the Materiality of Plaszow Camp.” Journal of Contemporary Archaeology 8 (1): 89–111. https://doi.org/10.1558/jca.43381
____. 2023. “If Archaeology is Not Just About the Past. the Landscape of the KL Plaszow Memorial.” Archaeologia Polona 61: 219–237. https://doi.org/10.23858/APa61.2023.3201
Karski, K., and A. Schwarz 2020. “Cmentarze żydowskie w Podgórzu. Zarys problematyki badań.” Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 38: 69–86. https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.03
Karski, K., S. Różycki and A. Schwarz 2017. “Memories of Recent Past: Objectives and Results of Non-invasive Archaeological Research Project at KL Plaszow Memorial Site.” Analecta Archaeologica Ressoviensia 17: 221–246. https://doi.org/10.15584/anarres.2017.12.13
Karpińska, M. 2015. “Pomnik Ofiar Faszyzmu w Płaszowie.” In Witold Cęckiewicz 2, edited by M. Karpińska, D. Leśniak-Rychlak and M. Wiśniewski, 129–132. Kraków: Instytut Architektury.
Kocik, K. 2017. “Płaszów. Próby upamiętnienia (1945–2007).” In Płaszów odkrywanie, edited by I. Kraśnicka-Wilk, 97–141. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
____. 2020. “KL Plaszow – pomiędzy historią a polityką pamięci.” Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 38: 221–252. https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.11
Kola, A. 2000. Belzec: The Nazi Camp for Jews in the Light of Archaeological Sources. Excavations 1997-1999. Translated by E. Józefowicz and M. Józefowicz. Warsaw and Washington, DC: Council for the Protection of Struggle and Martyrdom Sites and United States Holocaust Memorial Museum.
Kotarba, R. 2009. Niemiecki obóz w Płaszowie (1942–1945). Warsaw: Instytut Pamięci Narodowej.
____. 2022. Żydzi Krakowa w dobie zagłady (ZAL/KL Plaszow). Warsaw: Instytut Pamięci Narodowej.
Kowalewska-Leder, J. 2021. “Fetyszyzacja autentyczności – casus muzeum-miejsca pamięci.” Zagłada Żydów. Studia i Materiały 17: 73–98. https://doi.org/10.32927/zzsim.872
Kozubal, M. 2024. “Naukowcy odnaleźli zarys fundamentów komór gazowych w Treblince.” Rzeczpospolita, 4 July. Online: https://historia.rp.pl/historia-polski/art40759121-naukowcy-odnalezli-zarys-fundamentow-komor-gazowych-w-treblince.
Madritsch, J. 1962. Menschen in not! Vienna: Selbstverlag des Verfassers.
Porąbka 2020. “Kulturowe aspekty sporu wokół form upamiętnienia KL Plaszow w Krakowie.” Politeja 17/4 (67): 168–183. https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.67.09
Różycki, S. 2020. “Opracowanie metrycznego planu niemieckiego nazistowskiego obozu pracy i koncentracyjnego Plaszow z wykorzystaniem archiwalnych zdjęć lotniczych i relacji świadków.” Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 38: 41–68. https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.05
Sendyka, R. 2013. “Pryzma. Zrozumieć nie-miejsce pamięci (non-lieux de memoire).” Teksty Drugie 1–2: 323–344.
____. 2020. “uGruntowana pamięć.” Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 38: 271–285. https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.13.
Serafin, D. 2016. “Kraków: znaleziono kości na terenie dawnego obozu ‘Płaszów’.” Onet.pl., 4 March. Online: https://wiadomosci.onet.pl/krakow/krakow-znaleziono-kosci-na-terenie-dawnego-obozu-plaszow/wjw6mgg.
____. 2021. “Cmentarz – muzeum”. In Niematerialne dziedzictwa w teorii i praktyce, edited by A. Niedźwiedź and I. Okręglicka, 41–59. Kraków: Muzeum Krakowa. https://doi.org/10.12797/9788381383493.03
____. 2023. “Twój ból jest większy niż mój. Proces upamiętniania KL Plaszow.” Politeja 3 (84): 213–230. https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.84.17
____. 2024. “KL Plaszow. Miejsce po, miejsce bez. Nowa wystawa plenerowa na terenie miejsca pamięci.” Studia nad Obszarami Historii i Pamięci. Rocznik Muzeum KL Plaszow 1: 10–32.
____. and K. Karski 2019. “Muzeum-archiwum pamięci. Uwagi na temat roli materiałów archeologicznych w muzeach-miejscach pamięci na przykładzie KL Plaszow.” Folia Praehistorica Posnaniensia 24: 289–308. https://doi.org/10.14746/fpp.2019.24.17
Sturdy Colls, C. 2012. “O tym, co było, lecz nie zostało zapomniane. Badania archeologiczne na terenie byłego obozu zagłady w Treblince.” Zaglada Zydów. Studia i Materialy 8: 83–118. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.628
____. 2015. Holocaust Archaeologies: Approaches and Future Directions. New York: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-10641-0
Szymański, W. 2015. “A Place of Memory – Monument – Counter-Monument: Artistic Strategies of Commemoration in Krakow’s District of Podgórze.” In Contemporary Art and Memory (Part II), edited by K. Jagodzińska. Special issue of RIHA Journal Article 123. https://doi.org/10.11588/riha.2015.1.70086
Śmietana, M. 2020. “Fotografie z KL Plaszow.” Krzysztofory. Zeszyty naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 38: 121–148. https://doi.org/10.32030/KRZY.2020.06
Theune, C. 2015. “Archäologische Fundmassen und Massenfunde aus ehemaligen Konzentrationslagern.” Fundberichte aus Österreich 2: 37–42.
Żółciak, J. 1995. Studium historyczno-konserwatorskie terenu d. obozu koncentracyjnego Płaszów. Unpublished report, Archiwum Miejskiego Konserwatora Zabytków, Kraków.
____., R. Kotarba, S. Gawroński and K. Żółcia. 2006. Aktualizacja studium historyczno-konserwatorskiego terenu d. obozu koncentracyjnego Płaszów. Unpublished report, Archiwum Miejskiego Konserwatora Zabytków, Kraków.
